"The Prelude" van William Wordsworth is een episch gedicht dat zijn persoonlijke en poëtische ontwikkeling beschrijft. Het werd geschreven over een periode van vele jaren, en er zijn twee belangrijke versies: de 1805-versie (spontaner en intiemer) en de 1850-versie (later, geredigeerd en gepolijst, postuum gepubliceerd door zijn weduwe Mary).

Er zijn verschillende belangrijke conceptuele verschillen tussen de twee versies die de ontwikkeling van Wordsworths ideeën en stijl reflecteren:

1. Emotionele intimiteit vs. reflectieve wijsheid

• 1805-versie: Deze versie wordt vaak geprezen om zijn ruwe emotionele kracht. Zij is spontaner en bevat meer persoonlijke details. Wordsworth worstelt openlijk met zijn plaats in de wereld en zijn relatie tot de natuur, zijn vrienden, en zijn dichterschap.
• 1850-versie: Deze versie is gepolijster en bevat meer reflectieve wijsheid. Wordsworth heeft afstand genomen van zijn jongere zelf en probeert nu, met meer retrospectie, zijn leven en keuzes in een breder filosofisch kader te plaatsen. Dit maakt het werk minder spontaan, maar wellicht meer doordacht.

2. Natuur als spirituele gids

• 1805-versie: Natuur speelt in deze versie een primaire rol als een directe, levendige kracht in Wordsworths leven. Hij beschrijft levendige persoonlijke ervaringen waarin de natuur hem leidt en vormt, vooral in zijn jeugd. De natuur is een krachtige, bijna allesoverheersende entiteit die zowel troost als discipline biedt.
• 1850-versie: Hoewel de natuur nog steeds een belangrijke rol speelt, wordt deze in de latere versie meer een symbool voor spirituele groei en ontwikkeling. Wordsworth reflecteert dieper op zijn band met de natuur en probeert meer universele lessen te trekken.

3. Dichterschap en zelfidentiteit

• 1805-versie: In deze versie worstelt Wordsworth met zijn identiteit als dichter en met de verantwoordelijkheid die dat met zich meebrengt. Hij voelt zich vaak onzeker over zijn talent en zijn vermogen om grote thema's te behandelen.
• 1850-versie: De latere versie toont een zelfverzekerdere Wordsworth, die zijn rol als dichter nu volledig omarmt. Hij ziet het dichterlijke werk als een bijna religieuze roeping, een middel om waarheid en schoonheid aan de wereld te onthullen.

4. Politieke en maatschappelijke reflecties

• 1805-versie: De eerdere versie bevat meer directe verwijzingen naar de politieke omwentelingen van de tijd, zoals de Franse Revolutie. Wordsworth toont hier zijn aanvankelijke enthousiasme voor revolutionaire idealen, maar ook zijn teleurstelling in de uitkomsten.
• 1850-versie: In de latere versie zijn veel van deze directe verwijzingen afgezwakt of verwijderd. Wordsworth probeert nu meer tijdloze, universele lessen te trekken uit zijn ervaringen, zonder expliciet politieke stellingen in te nemen.

5. Stijl en structuur

• 1805-versie: De taal en structuur zijn vaak levendiger en onconventioneel. Het gedicht bevat uitbarstingen van emotie en experimenten met vorm.
• 1850-versie: Deze versie is strakker en meer gepolijst. De taal is meer formeel en consistent, wat zorgt voor een vloeiender leeservaring, maar volgens sommigen soms ten koste gaat van de spontaneïteit en intensiteit van de eerdere versie.

Samenvatting van de concepten:

• Intimiteit vs. reflectie: De 1805-versie is intiemer, terwijl de 1850-versie meer gereserveerd en filosofisch is.
• Natuur als leidraad: In de 1805-versie is natuur een directe kracht, in 1850 is het een spirituele metafoor.
• Zelfidentiteit als dichter: De 1805-versie toont twijfel, de 1850-versie toont acceptatie van het dichterlijke lot.
• Politieke reflecties: De eerdere versie is explicieter over politieke kwesties, terwijl de latere versie neutraler en universeel is.
• Stijl en structuur: De 1805-versie is onconventioneel en levendig, terwijl de 1850-versie strakker en formeel is, maar getuigt van een indrukwekkend gerijpt dichterschap.

Deze verschillen tonen aan hoe Wordsworth evolueerde van een gepassioneerde jonge dichter naar een meer zelfverzekerde, filosofische figuur die zijn ervaringen in een breder spiritueel en universeel kader plaatste.

 

Welke versie is nu "beter"?

Een gemakkelijk antwoord hierop is dat dit erg subjectief is. Wat mij betreft: nu eens vind ik een fragment uit de vroegere versie frappanter dan in de later bewerkte, soms is dat andersom. Wat volgens mij zeker niet opgaat, is de bewering dat de ene versie in zijn geheel "beter is" dan de andere. De mening dat de versie van 1805 vaak spontaner, frisser oogt en klinkt dan het werk van de ouder geworden dichter wordt klakkeloos overgenomen en verspreid, terwijl slechts enkelen de moeite nemen om beide versies werkelijk te lezen alvorens een hard oordeel te vellen. Voor mij is de oudere dichter duidelijk "de betere dichter" en mag men zijn werk (vijfenveertig jaar herzieningen!) toch met meer respect behandelen. Bijvoorbeeld door een te lang uitgestelde Nederlandse vertaling te maken van die laatste versie...

 

Veel plezier ermee,

Jules Grandgagnage
6 september 2024

 

Ga verder met The Prelude: Book 1