De Prelude
of Groei des Dichters Geest
Oorspronkelijk was The Prelude bedoeld als proloog van een lang, driedelig filosofisch gedicht dat Wordsworth The Recluse wilde noemen. Niettegenstaande hij met dit plan al zo vroeg begonnen was en er nog mee bezig was tot kort voor zijn dood, slaagde hij er alleen in om The Prelude en het tweede deel van The Excursion af te krijgen. Van de rest van de geplande delen resten slechts fragmenten.
Het werk is een poëtische reflectie op Wordsworths eigen gevoel van zijn roeping als dichter zoals die zich ontwikkelde in de loop van zijn leven. Terwijl zijn grote voorbeeld John Milton (die hij met naam noemt in versregel 169 van Book One) in Paradise Lost Gods schepping en de zondeval van de mens herschrijft om "de wegen van God ten opzichte van de mens te rechtvaardigen", kiest Wordsworth zijn eigen geest en verbeelding als een waardig onderwerp voor een episch gedicht.
Deze spirituele autobiografie weerspiegelt Wordsworths metafoor dat het leven een reis is waarbij het einde samenvalt met het begin. Het gedicht begint met de beschrijving van een letterlijke reis met als doel het dal van Grasmere. De Prelude vertelt ook een aantal latere reizen, met name de oversteek van de Alpen in Book VI en, in het begin van het laatste boek als climax, de beklimming van de Snowdon. In de loop van het gedicht worden dergelijke letterlijke reizen het metaforische vehikel voor een spirituele reis - de zoektocht in het geheugen van de dichter.
De editie van 1850 werd nog niet vertaald in het Nederlands; nochtans is dit de versie waaraan Wordsworth 45 jaar heeft gewerkt (tot aan zijn dood) na de editie van 1805 die hij op sommige plaatsen ingrijpend heeft geredigeerd. Vooral de samenhang van het gedicht is verbeterd ten opzichte van vorige versies, en in het algemeen geeft het gedicht een meer gepolijste indruk. Jules Grandgagnage is de eerste vertaler in het Nederlands taalgebied die de uitdaging aangaat.
The Prelude Book 1
(William Wordsworth, editie van 1850 in 14 'books')
BOOK ONE: Introduction — Childhood and School-time
O there is blessing in this gentle breeze,
A visitant that while it fans my cheek
Doth seem half-conscious of the joy he brings
From the green fields, and from yon azure sky.
Whate'er its mission, the soft breeze can come
To none more grateful than to me; escaped
From the vast city, where I long had pined
A discontented sojourner: now free,
Free as a bird to settle where I will.
What dwelling shall receive me? in what vale
Shall be my harbour? underneath what grove
Shall I take up my home? and what clear stream
Shall with its murmur lull me into rest?
The earth is all before me. With a heart
Joyous, nor scared at its own liberty,
I look about; and should the chosen guide
Be nothing better than a wandering cloud,
I cannot miss my way. I breathe again!
Trances of thought and mountings of the mind
Come fast upon me: it is shaken off,
That burthen of my own unnatural self,
The heavy weight of many a weary day
Not mine, and such as were not made for me.
Long months of peace (if such bold word accord
With any promises of human life),
Long months of ease and undisturbed delight
Are mine in prospect; whither shall I turn,
By road or pathway, or through trackless field,
Up hill or down, or shall some floating thing
Upon the river point me out my course?
Dear Liberty! Yet what would it avail
But for a gift that consecrates the joy?
For I, methought, while the sweet breath of heaven
Was blowing on my body, felt within
A correspondent breeze, that gently moved
With quickening virtue, but is now become
A tempest, a redundant energy,
Vexing its own creation. Thanks to both,
And their congenial powers, that, while they join
In breaking up a long-continued frost,
Bring with them vernal promises, the hope
Of active days urged on by flying hours,—
Days of sweet leisure, taxed with patient thought
Abstruse, nor wanting punctual service high,
Matins and vespers of harmonious verse!
Thus far, Friend! did I, not used to make
A present joy the matter of a song,
Pour forth that day my soul in measured strains
That would not be forgotten, and are here
Recorded: to the open fields I told
A prophecy: poetic numbers came
Spontaneously to clothe in priestly robe
A renovated spirit singled out,
Such hope was mine, for holy services.
My own voice cheered me, and, far more, the mind's
Internal echo of the imperfect sound;
To both I listened, drawing from them both
A cheerful confidence in things to come.
Content and not unwilling now to give
A respite to this passion, I paced on
With brisk and eager steps; and came, at length,
To a green shady place, where down I sate
Beneath a tree, slackening my thoughts by choice,
And settling into gentler happiness.
'Twas autumn, and a clear and placid day,
With warmth, as much as needed, from a sun
Two hours declined towards the west; a day
With silver clouds, and sunshine on the grass,
And in the sheltered and the sheltering grove
A perfect stillness. Many were the thoughts
Encouraged and dismissed, till choice was made
Of a known Vale, whither my feet should turn,
Nor rest till they had reached the very door
Of the one cottage which methought I saw.
No picture of mere memory ever looked
So fair; and while upon the fancied scene
I gazed with growing love, a higher power
Than Fancy gave assurance of some work
Of glory there forthwith to be begun,
Perhaps too there performed. Thus long I mused,
Nor e'er lost sight of what I mused upon,
Save when, amid the stately grove of oaks,
Now here, now there, an acorn, from its cup
Dislodged, through sere leaves rustled, or at once
To the bare earth dropped with a startling sound.
From that soft couch I rose not, till the sun
Had almost touched the horizon; casting then
A backward glance upon the curling cloud
Of city smoke, by distance ruralised;
Keen as a Truant or a Fugitive,
But as a Pilgrim resolute, I took,
Even with the chance equipment of that hour,
The road that pointed toward the chosen Vale.
It was a splendid evening, and my soul
Once more made trial of her strength, nor lacked
Æolian visitations; but the harp
Was soon defrauded, and the banded host
Of harmony dispersed in straggling sounds,
And lastly utter silence! "Be it so;
Why think of any thing but present good?"
So, like a home-bound labourer I pursued
My way beneath the mellowing sun, that shed
Mild influence; nor left in me one wish
Again to bend the Sabbath of that time
To a servile yoke. What need of many words?
A pleasant loitering journey, through three days
Continued, brought me to my hermitage.
I spare to tell of what ensued, the life
In common things—the endless store of things,
Rare, or at least so seeming, every day
Found all about me in one neighbourhood—
The self-congratulation, and, from morn
To night, unbroken cheerfulness serene.
But speedily an earnest longing rose
To brace myself to some determined aim,
Reading or thinking; either to lay up
New stores, or rescue from decay the old
By timely interference: and therewith
Came hopes still higher, that with outward life
I might endue some airy phantasies
That had been floating loose about for years,
And to such beings temperately deal forth
The many feelings that oppressed my heart.
That hope hath been discouraged; welcome light
Dawns from the east, but dawns to disappear
And mock me with a sky that ripens not
Into a steady morning: if my mind,
Remembering the bold promise of the past,
Would gladly grapple with some noble theme,
Vain is her wish; where'er she turns she finds
Impediments from day to day renewed.
And now it would content me to yield up
Those lofty hopes awhile, for present gifts
Of humbler industry. But, oh, dear Friend!
The Poet, gentle creature as he is,
Hath, like the Lover, his unruly times;
His fits when he is neither sick nor well,
Though no distress be near him but his own
Unmanageable thoughts: his mind, best pleased
While she as duteous as the mother dove
Sits brooding, lives not always to that end,
But like the innocent bird, hath goadings on
That drive her as in trouble through the groves;
With me is now such passion, to be blamed
No otherwise than as it lasts too long.
When, as becomes a man who would prepare
For such an arduous work, I through myself
Make rigorous inquisition, the report
Is often cheering; for I neither seem
To lack that first great gift, the vital soul,
Nor general Truths, which are themselves a sort
Of Elements and Agents, Under-powers,
Subordinate helpers of the living mind:
Nor am I naked of external things,
Forms, images, nor numerous other aids
Of less regard, though won perhaps with toil
And needful to build up a Poet's praise.
Time, place, and manners do I seek, and these
Are found in plenteous store, but nowhere such
As may be singled out with steady choice;
No little band of yet remembered names
Whom I, in perfect confidence, might hope
To summon back from lonesome banishment,
And make them dwellers in the hearts of men
Now living, or to live in future years.
Sometimes the ambitious Power of choice, mistaking
Proud spring-tide swellings for a regular sea,
Will settle on some British theme, some old
Romantic tale by Milton left unsung;
More often turning to some gentle place
Within the groves of Chivalry, I pipe
To shepherd swains, or seated harp in hand,
Amid reposing knights by a river side
Or fountain, listen to the grave reports
Of dire enchantments faced and overcome
By the strong mind, and tales of warlike feats,
Where spear encountered spear, and sword with sword
Fought, as if conscious of the blazonry
That the shield bore, so glorious was the strife;
Whence inspiration for a song that winds
Through ever changing scenes of votive quest
Wrongs to redress, harmonious tribute paid
To patient courage and unblemished truth,
To firm devotion, zeal unquenchable,
And Christian meekness hallowing faithful loves.
Sometimes, more sternly moved, I would relate
How vanquished Mithridates northward passed,
And, hidden in the cloud of years, became
Odin, the Father of a race by whom
Perished the Roman Empire: how the friends
And followers of Sertorius, out of Spain
Flying, found shelter in the Fortunate Isles,
And left their usages, their arts and laws,
To disappear by a slow gradual death,
To dwindle and to perish one by one,
Starved in those narrow bounds: but not the soul
Of Liberty, which fifteen hundred years
Survived, and, when the European came
With skill and power that might not be withstood,
Did, like a pestilence, maintain its hold
And wasted down by glorious death that race
Of natural heroes: or I would record
How, in tyrannic times, some high-souled man,
Unnamed among the chronicles of kings,
Suffered in silence for Truth's sake: or tell,
How that one Frenchman, through continued force
Of meditation on the inhuman deeds
Of those who conquered first the Indian Isles,
Went single in his ministry across
The Ocean; not to comfort the oppressed,
But, like a thirsty wind, to roam about
Withering the Oppressor: how Gustavus sought
Help at his need in Dalecarlia's mines:
How Wallace fought for Scotland; left the name
Of Wallace to be found, like a wild flower,
All over his dear Country; left the deeds
Of Wallace, like a family of Ghosts,
To people the steep rocks and river banks,
Her natural sanctuaries, with a local soul
Of independence and stern liberty.
Sometimes it suits me better to invent
A tale from my own heart, more near akin
To my own passions and habitual thoughts;
Some variegated story, in the main
Lofty, but the unsubstantial structure melts
Before the very sun that brightens it,
Mist into air dissolving! Then a wish,
My best and favourite aspiration, mounts
With yearning toward some philosophic song
Of Truth that cherishes our daily life;
With meditations passionate from deep
Recesses in man's heart, immortal verse
Thoughtfully fitted to the Orphean lyre;
But from this awful burthen I full soon
Take refuge and beguile myself with trust
That mellower years will bring a riper mind
And clearer insight. Thus my days are past
In contradiction; with no skill to part
Vague longing, haply bred by want of power,
From paramount impulse not to be withstood,
A timorous capacity from prudence,
From circumspection, infinite delay.
Humility and modest awe themselves
Betray me, serving often for a cloak
To a more subtle selfishness; that now
Locks every function up in blank reserve,
Now dupes me, trusting to an anxious eye
That with intrusive restlessness beats off
Simplicity and self-presented truth.
Ah! better far than this, to stray about
Voluptuously through fields and rural walks,
And ask no record of the hours, resigned
To vacant musing, unreproved neglect
Of all things, and deliberate holiday.
Far better never to have heard the name
Of zeal and just ambition, than to live
Baffled and plagued by a mind that every hour
Turns recreant to her task; takes heart again,
Then feels immediately some hollow thought
Hang like an interdict upon her hopes.
This is my lot; for either still I find
Some imperfection in the chosen theme,
Or see of absolute accomplishment
Much wanting, so much wanting, in myself,
That I recoil and droop, and seek repose
In listlessness from vain perplexity,
Unprofitably travelling toward the grave,
Like a false steward who hath much received
And renders nothing back.
Was it for this
That one, the fairest of all rivers, loved
To blend his murmurs with my nurse's song,
And, from his alder shades and rocky falls,
And from his fords and shallows, sent a voice
That flowed along my dreams? For this, didst thou,
O Derwent! winding among grassy holms
Where I was looking on, a babe in arms,
Make ceaseless music that composed my thoughts
To more than infant softness, giving me
Amid the fretful dwellings of mankind
A foretaste, a dim earnest, of the calm
That Nature breathes among the hills and groves.
When he had left the mountains and received
On his smooth breast the shadow of those towers
That yet survive, a shattered monument
Of feudal sway, the bright blue river passed
Along the margin of our terrace walk;
A tempting playmate whom we dearly loved.
Oh, many a time have I, a five years' child,
In a small mill-race severed from his stream,
Made one long bathing of a summer's day;
Basked in the sun, and plunged and basked again
Alternate, all a summer's day, or scoured
The sandy fields, leaping through flowery groves
Of yellow ragwort; or when rock and hill,
The woods, and distant Skiddaw's lofty height,
Were bronzed with deepest radiance, stood alone
Beneath the sky, as if I had been born
On Indian plains, and from my mother's hut
Had run abroad in wantonness, to sport
A naked savage, in the thunder shower.
Fair seed-time had my soul, and I grew up
Fostered alike by beauty and by fear:
Much favoured in my birth-place, and no less
In that beloved Vale to which erelong
We were transplanted—there were we let loose
For sports of wider range. Ere I had told
Ten birth-days, when among the mountain slopes
Frost, and the breath of frosty wind, had snapped
The last autumnal crocus, 'twas my joy
With store of springes o'er my shoulder hung
To range the open heights where woodcocks run
Along the smooth green turf. Through half the night,
Scudding away from snare to snare, I plied
That anxious visitation;—moon and stars
Were shining o'er my head. I was alone,
And seemed to be a trouble to the peace
That dwelt among them. Sometimes it befel
In these night wanderings, that a strong desire
O'erpowered my better reason, and the bird
Which was the captive of another's toil
Became my prey; and when the deed was done
I heard among the solitary hills
Low breathings coming after me, and sounds
Of undistinguishable motion, steps
Almost as silent as the turf they trod.
Nor less when spring had warmed the cultured Vale,
Moved we as plunderers where the mother-bird
Had in high places built her lodge; though mean
Our object and inglorious, yet the end
Was not ignoble. Oh! when I have hung
Above the raven's nest, by knots of grass
And half-inch fissures in the slippery rock
But ill sustained, and almost (so it seemed)
Suspended by the blast that blew amain,
Shouldering the naked crag, oh, at that time
While on the perilous ridge I hung alone,
With what strange utterance did the loud dry wind
Blow through my ear! the sky seemed not a sky
Of earth—and with what motion moved the clouds!
Dust as we are, the immortal spirit grows
Like harmony in music; there is a dark
Inscrutable workmanship that reconciles
Discordant elements, makes them cling together
In one society. How strange that all
The terrors, pains, and early miseries,
Regrets, vexations, lassitudes interfused
Within my mind, should e'er have borne a part,
And that a needful part, in making up
The calm existence that is mine when I
Am worthy of myself! Praise to the end!
Thanks to the means which Nature deigned to employ;
Whether her fearless visitings, or those
That came with soft alarm, like hurtless light
Opening the peaceful clouds; or she may use
Severer interventions, ministry
More palpable, as best might suit her aim.
One summer evening (led by her) I found
A little boat tied to a willow tree
Within a rocky cave, its usual home.
Straight I unloosed her chain, and stepping in
Pushed from the shore. It was an act of stealth
And troubled pleasure, nor without the voice
Of mountain-echoes did my boat move on;
Leaving behind her still, on either side,
Small circles glittering idly in the moon,
Until they melted all into one track
Of sparkling light. But now, like one who rows,
Proud of his skill, to reach a chosen point
With an unswerving line, I fixed my view
Upon the summit of a craggy ridge,
The horizon's utmost boundary; far above
Was nothing but the stars and the grey sky.
She was an elfin pinnace; lustily
I dipped my oars into the silent lake,
And, as I rose upon the stroke, my boat
Went heaving through the water like a swan;
When, from behind that craggy steep till then
The horizon's bound, a huge peak, black and huge,
As if with voluntary power instinct
Upreared its head. I struck and struck again,
And growing still in stature the grim shape
Towered up between me and the stars, and still,
For so it seemed, with purpose of its own
And measured motion like a living thing,
Strode after me. With trembling oars I turned,
And through the silent water stole my way
Back to the covert of the willow tree;
There in her mooring-place I left my bark,—
And through the meadows homeward went, in grave
And serious mood; but after I had seen
That spectacle, for many days, my brain
Worked with a dim and undetermined sense
Of unknown modes of being; o'er my thoughts
There hung a darkness, call it solitude
Or blank desertion. No familiar shapes
Remained, no pleasant images of trees,
Of sea or sky, no colours of green fields;
But huge and mighty forms, that do not live
Like living men, moved slowly through the mind
By day, and were a trouble to my dreams.
Wisdom and Spirit of the universe!
Thou Soul that art the eternity of thought,
That givest to forms and images a breath
And everlasting motion, not in vain
By day or star-light thus from my first dawn
Of childhood didst thou intertwine for me
The passions that build up our human soul;
Not with the mean and vulgar works of man,
But with high objects, with enduring things—
With life and nature, purifying thus
The elements of feeling and of thought,
And sanctifying, by such discipline,
Both pain and fear, until we recognise
A grandeur in the beatings of the heart.
Nor was this fellowship vouchsafed to me
With stinted kindness. In November days,
When vapours rolling down the valley made
A lonely scene more lonesome, among woods,
At noon and 'mid the calm of summer nights,
When, by the margin of the trembling lake,
Beneath the gloomy hills homeward I went
In solitude, such intercourse was mine;
Mine was it in the fields both day and night,
And by the waters, all the summer long.
And in the frosty season, when the sun
Was set, and visible for many a mile
The cottage windows blazed through twilight gloom,
I heeded not their summons: happy time
It was indeed for all of us—for me
It was a time of rapture! Clear and loud
The village clock tolled six,—I wheeled about,
Proud and exulting like an untired horse
That cares not for his home. All shod with steel,
We hissed along the polished ice in games
Confederate, imitative of the chase
And woodland pleasures,—the resounding horn,
The pack loud chiming, and the hunted hare.
So through the darkness and the cold we flew,
And not a voice was idle; with the din
Smitten, the precipices rang aloud;
The leafless trees and every icy crag
Tinkled like iron; while far distant hills
Into the tumult sent an alien sound
Of melancholy not unnoticed, while the stars
Eastward were sparkling clear, and in the west
The orange sky of evening died away.
Not seldom from the uproar I retired
Into a silent bay, or sportively
Glanced sideway, leaving the tumultuous throng,
To cut across the reflex of a star
That fled, and, flying still before me, gleamed
Upon the glassy plain; and oftentimes,
When we had given our bodies to the wind,
And all the shadowy banks on either side
Came sweeping through the darkness, spinning still
The rapid line of motion, then at once
Have I, reclining back upon my heels,
Stopped short; yet still the solitary cliffs
Wheeled by me—even as if the earth had rolled
With visible motion her diurnal round!
Behind me did they stretch in solemn train,
Feebler and feebler, and I stood and watched
Till all was tranquil as a dreamless sleep.
Ye Presences of Nature in the sky
And on the earth! Ye Visions of the hills!
And Souls of lonely places! can I think
A vulgar hope was yours when ye employed
Such ministry, when ye through many a year
Haunting me thus among my boyish sports,
On caves and trees, upon the woods and hills,
Impressed upon all forms the characters
Of danger or desire; and thus did make
The surface of the universal earth
With triumph and delight, with hope and fear,
Work like a sea?
Not uselessly employed,
Might I pursue this theme through every change
Of exercise and play, to which the year
Did summon us in his delightful round.
We were a noisy crew; the sun in heaven
Beheld not vales more beautiful than ours;
Nor saw a band in happiness and joy
Richer, or worthier of the ground they trod.
I could record with no reluctant voice
The woods of autumn, and their hazel bowers
With milk-white clusters hung; the rod and line,
True symbol of hope's foolishness, whose strong
And unreproved enchantment led us on
By rocks and pools shut out from every star,
All the green summer, to forlorn cascades
Among the windings hid of mountain brooks.
—Unfading recollections! at this hour
The heart is almost mine with which I felt,
From some hill-top on sunny afternoons,
The paper kite high among fleecy clouds
Pull at her rein like an impetuous courser;
Or, from the meadows sent on gusty days,
Beheld her breast the wind, then suddenly
Dashed headlong, and rejected by the storm.
Ye lowly cottages wherein we dwelt,
A ministration of your own was yours;
Can I forget you, being as you were
So beautiful among the pleasant fields
In which ye stood? or can I here forget
The plain and seemly countenance with which
Ye dealt out your plain comforts? Yet had ye
Delights and exultations of your own.
Eager and never weary we pursued
Our home-amusements by the warm peat-fire
At evening, when with pencil, and smooth slate
In square divisions parcelled out and all
With crosses and with cyphers scribbled o'er,
We schemed and puzzled, head opposed to head
In strife too humble to be named in verse:
Or round the naked table, snow-white deal,
Cherry or maple, sate in close array,
And to the combat, Loo or Whist, led on
A thick-ribbed army; not, as in the world,
Neglected and ungratefully thrown by
Even for the very service they had wrought,
But husbanded through many a long campaign.
Uncouth assemblage was it, where no few
Had changed their functions; some, plebeian cards
Which Fate, beyond the promise of their birth,
Had dignified, and called to represent
The persons of departed potentates.
Oh, with what echoes on the board they fell!
Ironic diamonds,—clubs, hearts, diamonds, spades,
A congregation piteously akin!
Cheap matter offered they to boyish wit,
Those sooty knaves, precipitated down
With scoffs and taunts, like Vulcan out of heaven:
The paramount ace, a moon in her eclipse,
Queens gleaming through their splendour's last decay,
And monarchs surly at the wrongs sustained
By royal visages. Meanwhile abroad
Incessant rain was falling, or the frost
Raged bitterly, with keen and silent tooth;
And, interrupting oft that eager game,
From under Esthwaite's splitting fields of ice
The pent-up air, struggling to free itself,
Gave out to meadow grounds and hills a loud
Protracted yelling, like the noise of wolves
Howling in troops along the Bothnic Main.
Nor, sedulous as I have been to trace
How Nature by extrinsic passion first
Peopled the mind with forms sublime or fair,
And made me love them, may I here omit
How other pleasures have been mine, and joys
Of subtler origin; how I have felt,
Not seldom even in that tempestuous time,
Those hallowed and pure motions of the sense
Which seem, in their simplicity, to own
An intellectual charm; that calm delight
Which, if I err not, surely must belong
To those first-born affinities that fit
Our new existence to existing things,
And, in our dawn of being, constitute
The bond of union between life and joy.
Yes, I remember when the changeful earth,
And twice five summers on my mind had stamped
The faces of the moving year, even then
I held unconscious intercourse with beauty
Old as creation, drinking in a pure
Organic pleasure from the silver wreaths
Of curling mist, or from the level plain
Of waters coloured by impending clouds.
The sands of Westmoreland, the creeks and bays
Of Cumbria's rocky limits, they can tell
How, when the Sea threw off his evening shade,
And to the shepherd's hut on distant hills
Sent welcome notice of the rising moon,
How I have stood, to fancies such as these
A stranger, linking with the spectacle
No conscious memory of a kindred sight,
And bringing with me no peculiar sense
Of quietness or peace; yet have I stood,
Even while mine eye hath moved o'er many a league
Of shining water, gathering as it seemed
Through every hair-breadth in that field of light
New pleasure like a bee among the flowers.
Thus oft amid those fits of vulgar joy
Which, through all seasons, on a child's pursuits
Are prompt attendants, 'mid that giddy bliss
Which, like a tempest, works along the blood
And is forgotten; even then I felt
Gleams like the flashing of a shield;—the earth
And common face of Nature spake to me
Rememberable things; sometimes, 'tis true,
By chance collisions and quaint accidents
(Like those ill-sorted unions, work supposed
Of evil-minded fairies), yet not vain
Nor profitless, if haply they impressed
Collateral objects and appearances,
Albeit lifeless then, and doomed to sleep
Until maturer seasons called them forth
To impregnate and to elevate the mind.
—And if the vulgar joy by its own weight
Wearied itself out of the memory,
The scenes which were a witness of that joy
Remained in their substantial lineaments
Depicted on the brain, and to the eye
Were visible, a daily sight; and thus
By the impressive discipline of fear,
By pleasure and repeated happiness,
So frequently repeated, and by force
Of obscure feelings representative
Of things forgotten, these same scenes so bright,
So beautiful, so majestic in themselves,
Though yet the day was distant, did become
Habitually dear, and all their forms
And changeful colours by invisible links
Were fastened to the affections.
I began
My story early—not misled, I trust,
By an infirmity of love for days
Disowned by memory—ere the breath of spring
Planting my snowdrops among winter snows:
Nor will it seem to thee, O Friend! so prompt
In sympathy, that I have lengthened out
With fond and feeble tongue a tedious tale.
Meanwhile, my hope has been, that I might fetch
Invigorating thoughts from former years;
Might fix the wavering balance of my mind,
And haply meet reproaches too, whose power
May spur me on, in manhood now mature,
To honourable toil. Yet should these hopes
Prove vain, and thus should neither I be taught
To understand myself, nor thou to know
With better knowledge how the heart was framed
Of him thou lovest; need I dread from thee
Harsh judgments, if the song be loth to quit
Those recollected hours that have the charm
Of visionary things, those lovely forms
And sweet sensations that throw back our life,
And almost make remotest infancy
A visible scene, on which the sun is shining?
One end at least hath been attained; my mind
Hath been revived, and if this genial mood
Desert me not, forthwith shall be brought down
Through later years the story of my life.
The road lies plain before me;—'tis a theme
Single and of determined bounds; and hence
I choose it rather at this time, than work
Of ampler or more varied argument,
Where I might be discomfited and lost:
And certain hopes are with me, that to thee
This labour will be welcome, honoured Friend!
De Prelude Boek 1
(Vertaling: ©Grandgagnage 2023
BOEK EEN: Introductie— Kindertijd en Schooltijd
O, er is zegen in die zachte bries,
als een bezoeker die mijn wangen streelt,
alsof hij weet dat hij mij vreugde brengt
van groene velden en gindse azuren lucht.
Wat ook zijn missie is, die zachte bries
vindt niemand dankbaarder dan ik, vluchteling
uit de grote stad, waar ik zo lang
gekweld en ontevreden verbleef, nu vrij,
vrij als een vogel te huizen waar ik wil.
Welk verblijf ontvangt mij? Welke baai
wordt mijn haven? Onder welk geboomte
vind ik beschutting? en welke klare stroom
zal me in slaap sussen met zijn geruis?
De hele aarde ligt voor me. Met een hart,
blijmoedig en onbevreesd voor eigen vrijheid,
kijk ik rond; en ook al zou mijn gids
niets anders zijn dan een dwalende wolk,
Ik kan mijn weg niet missen. Ik adem weer!
Sublieme gedachten, geestelijke apotheosen
bestormen me en schudden de last af
van mijn eigen onnatuurlijke Zelf,
de zwaarte van menige vermoeide dagen,
mij nu vreemd of nooit van mij geweest.
Lange maanden van rust (zo 't vage woord
iets kan zeggen over een mensenleven),
Lange maanden vol ongestoorde vreugde
liggen in 't verschiet; waar ga ik heen,
langs weg of pad, door ongebaande velden,
op of af de heuvel, of wijst een ding
dat drijft op de rivier mij waar ik moet gaan?
Kostbare vrijheid! Maar wat is dit waard
zonder de gave om die vreugd te wijden?
Want, zo leek het, toen de zoete adem
van de hemel op mijn lichaam blies,
voelde ik een eendere stroom vanbinnen
me zachtjes beroeren en deugdzaam verkwikken, die nu
een storm is, overvloeiende energie
die zichzelf voedt. Dankzij beide
en hun verwante krachten, die, samenwerkend,
een einde maken aan de lange vorst
en de belofte van lente brengen, de hoop
op bonte dagen, gedreven door vluchtige tijd,—
dagen van zoete ledigheid en filosofisch
diepe gedachten, gewijd aan hoge eredienst:
metten en vespers van harmonieuze verzen!
Maar, vriend, niet gewend mijn huidige vreugde
tot onderwerp te maken van een lied,
stort ik mijn ziel nu uit in strakke strofen
die niet vergeten mogen worden en hier
worden vastgelegd: Aan d' open velden
voorspelde ik: poëtisch ritme tooit
spontaan mijn nieuwe geest in priesterkleed,
als uitverkoren, zo hoopte ik, ter vervulling
van een heilig ambt. Mijn eigen stem
bejubelde me, meer nog de innerlijke echo
van 't onvolmaakt geluid in mijn geest;
Naar beide luisterde ik, uit beide putte ik
een opgewekt vertrouwen in wat zou komen.
Tevreden en bereid om deze passie
even te sussen, zette ik me kalm
maar gretig met stevige passen in beweging
en kwam aan een beschutte schaduwplek
onder een boom; daar liet ik mijn gedachten
de vrije loop, in vredig geluk verzonken.
't Was herfst, en een heldere rustige dag,
met warmte, zoveel als nodig, van een zon,
twee uur gedaald naar het westen; een dag
met zilveren wolken en zonbeschenen gras;
Onder het beschuttende groen gebladerte
heerste perfecte stilte. Menig idee
werd aangewakkerd, verworpen, tot ik koos
voor een bekende vallei om heen te gaan,
mijn voeten geen rust gunnend tot ze de deur
van 't huisje bereikten dat ik meende te zien.
Geen enkele pure herinnering was ooit
zo mooi, en terwijl ik met groeiende liefde
staarde naar dat verbeelde tafereel,
inspireerde een hogere macht dan verbeelding
mij om meteen een groots werk te starten,
en mogelijk daar te voltooien. Lang lag ik daar
te mijmeren zonder aandacht voor wat anders,
behalve toen in het statig eikenbos
nu hier, dan daar, een eikel vanuit zijn napje
ruisend door de bladeren viel of me
opschrikte bij 't raken van de kale grond.
Van dat zachte mos stond ik pas op
toen de zon de einder naderde en ik
de krullende wolk stadsrook achter me liet,
door afstand slechts een deel van 't landschap geworden.
Kwiek als een spijbelaar of voortvluchtige,
maar zo vastberaden als een pelgrim,
ging ik op weg, door haast slecht uitgerust:
het pad leidde me naar de verkozen vallei.
De avond was subliem, en mijn ziel
was eens te meer bereid haar kracht te tonen,
bezocht door eolische gidsen; echter, de harp
werd dra misleid en de harmonische linten
van haar gastheer verspreid in diffuse geluiden,
tot het in me volkomen stil werd. "'t Zij zo!
Waarom het Nu versmaden voor wat anders?"
Als een landgebonden boer vervolgde ik
dus mijn weg onder de zachte zon,
mij mild bestralend, zodat ik dit vredig ogenblik
niet opnieuw zou ruilen voor een juk
van dienstbaarheid. Wat baten zovele woorden?
Een aangename wandeling van drie dagen
opeenvolgend, bracht me bij mijn kluizenaarshut.
Ik zal weinig vertellen over wat volgde,
leven met simpele dingen, eindeloos veel,
zeldzaam of zo lijkend, die ik elke dag
rondom me zag in dezelfde buurt —
de zelfvoldoening en, van ochtend tot avond,
ononderbroken serene opgewektheid.
Maar al snel groeide ongeduld in mij
om met overgave een vastgesteld doel
na te streven, lezend of denkend, hetzij
om nieuwe reserves aan te leggen, of tijdig
de oude van verval te redden. Nog hoger
was mijn hoop dat het uiterlijk leven
vorm kon geven aan luchtige verbeeldingen
die al jaren rondzweefden in mijn geest,
en aan zulke wezens beetje bij beetje
de gevoelens mee te delen die mijn hart
bedrukten. Maar die hoop gaf ik op
als welkom licht uit 't oosten dat ondergaat
en mij bespot met lucht die niet rijpt
tot vaste dageraad. Zo mijn geest,
zich kloeke beloften van vroeger herinnerend,
gretig een nobel thema zou willen aanpakken,
dan is dit ijdele hoop; want overal vindt hij
slechts obstakels, elke dag opnieuw.
En nu zou ik niet ontevreden zijn
dit groot project voor momentele giften
van bescheidener maaksel uit te stellen.
Maar, vriend! De dichter, een aimabel wezen,
kent net als minnaars zijn onmatig uur,
zijn gektes of hij nu ziek is of gezond,
zelfs als hij niets te duchten heeft dan eigen
onbeheersbare gedachten: Zijn geest,
tevreden om zoals een vrouwtjesduif
te zitten broeden, bereikt niet steeds dit doel,
maar voelt soms, als d' onschuldige vogel, prikkels
die haar drijven naar het gevaar van 't woud;
Zulke passie voel ik nu, die ik
alleen betreur omdat ze te lang duurt.
Zoals het een man betaamt die zich voorbereidt
op zo' n zwaar werk, doe ik aan zelfonderzoek,
en wat ik vind, is vaak hoopgevend: 't ontbreekt
me noch aan die eerste grote gave:
vitale ziel, noch aan grote principes −
zelf een soort elementen en krachten -
kleine Machten, lagere hulpkrachten
van de menselijke geest; Noch
ben ik verstoken van uiterlijke dingen,
vormen, beelden, noch van heel wat minder
belangrijke steun, hoewel verdiend met moeite
en nuttig voor latere faam van de dichter.
Tijd, plaats en zeden, daar zoek ik naar
en die vind ik in overdaad, maar niets
dat zich onderscheidt voor vaste keuze;
geen geheel van namen, nu nog herinnerd,
en waarvan ik in vol vertrouwen zou willen
om ze terug te roepen uit eenzame verbanning
en te laten wonen in de harten der mensen,
nu levend, of in de toekomst zullen leven.
Soms dwaal ik in mijn ambitie en ijdele keuze
en verwar ik de zwelling van springtij met zeedeining,
kies voor een of ander Brits onderwerp,
een oud romantisch verhaal door Milton onbezongen.
Nog vaker kom ik tot rust in de wouden
van de ridderlijkheid en speel fluit
tussen de herders, of zit met harp in hand
tussen rustende ridders bij een rivier
of bron en luister naar hun ernstige verhalen
over akelige betoveringen die ze overwonnen
met geesteskracht; of over oorlogsdaden
waar speer speer ontmoet en zwaard zwaard
bevecht, alsof bezield door het tafereel
op 't wapenschild, zo roemrijk was de strijd.
Daaruit kwam inspiratie voor een lied
dat wisselende taferelen doorloopt
van ridderlijke queesten tegen 't kwaad
als passende hulde aan geduldige moed
en waarheid zonder smet, onblusbare ijver
en christelijke goedheid die trouwe liefde heiligt.
Soms, ernstiger bewogen, vertelde ik
hoe overwonnen Mithridates in 't Noorden
omkwam en, verscholen in de wolken
van jaren, Odin werd, vader van hen
die 't Romeinse Rijk ten val brachten;
Hoe de vrienden en volgers van Sertorius
uit Spanje vluchtten naar de Gezegende Eilanden,
zeden, kunsten en wetten achterlatend,
om weg te kwijnen door een trage dood
en gekrompen een voor een te sterven,
verhongerd binnen die enge grenzen — maar niet
de ziel van Vrijheid, die vijftienhonderd jaar
overleefde, en toen de Europeanen kwamen
met hun onweerstaanbare kracht en genie
standhielden tot groter verderf en glorieuze dood
dit ras van geboren helden verkwistte.
Of 'k zou verhalen over barbaarse tijden
hoe toen een nobele ziel, wiens naam ontbreekt
in de kronieken der koningen, in stilte
leed om waarheids wil; of hoe die Fransman
door volhardende meditatie over
onmenselijke daden van hen die eerst
de Indische eilanden veroverden,
in zijn eentje de Oceaan overstak,
niet om de verdrukten te troosten, maar om
als een uitdrogende wind te zwerven
en de verdrukker te verdorren: hoe Gustaaf
hulp zocht in Dalecarlia's mijnen:
hoe Wallace streed voor Schotland, zijn naam spreidend
als een wilde bloem door elkeen gekend
over 't geliefde land, hoe hij zijn daden
als spoken de steile rotsen en rivieroevers
(zijn gewone toevluchtsoorden) bevolkte
met de ziel van onafhankelijkheid
en harde vrijheid. Soms past het me beter
een verhaal te verzinnen uit eigen hart,
dichter bij eigen passies en gedachten;
een bont verhaal, in 't algemeen verheven,
maar waarvan de losse structuur smelt
voor de zon zelf die het verlicht:
mist die oplost in de lucht! Daarna
stijgt een wens in mij op, mijn beste
en favoriete ambitie, hunkerend
naar een filosofisch lied van waarheid
dat het gewone leven koestert: met
bevlogen meditaties uit het diepste
van het menselijk hart, onsterfelijk vers
bedachtzaam afgestemd op d' orfische lier;
Maar heel snel ontvlucht ik deze last
en verleid mezelf met het vertrouwen
dat mildere jaren mij een rijpere geest
en helder inzicht zullen brengen. Zo gaan
mijn dagen voorbij in tegenspraak; onmachtig
van 't vage verlangen te scheiden, teweeggebracht
misschien door zwakte, een dwingende impuls
tot angstige omzichtigheid, behoedzaamheid
die slechts leidt tot eindeloos respijt.
Nederigheid en schroom bedriegen me,
vaak dienend als mantel voor subtielere zelfzucht
die nu al mijn vermogens vastzet
in een onvruchtbare reserve, en mij
bedriegt, vertrouwend op een angstig oog
dat met opdringerige rusteloosheid
eenvoud en aangeboden waarheid afweert.
Ah! Veel beter is het rond te zwerven
door velden en langs landelijke paadjes
zonder te letten op de tijd, overgegeven
aan zorgeloze mijmering, straffeloos
nalatig voor alles als bewust verlof.
Veel beter om het woord ijver of ambitie
niet te kennen dan om verward, geplaagd
te leven door een geest die om het uur
zijn voorgenomen taak opgeeft, dan weer
moed schept en meteen een lege gedachte
ervaart als een verbod op zijn verwachtingen.
Dit is mijn lot: ofwel vind ik nog steeds
een onvolmaaktheid in 't gekozen thema,
of er ontbreekt teveel voor een werk
dat groots is, en in mezelf ontbreekt,
dat ik terugdeins, wegzink en rust zoek
voor die ijdele onzekerheid,
die mij profijtloos voert naar mijn graf,
als een rentmeester die veel ontvangt
en daar niets voor teruggeeft.
Was het daarvoor
Dat een der allermooiste rivieren placht
haar gemurmel te vermengen met 't wiegelied
van mijn verzorgster en, vanuit het lommer
van elzen en rotsige schietstroom en haar ondiepten,
een stem zond die stroomde langs mijn dromen?
Want dit deed jij, O Derwent! vloeiend tussen
grasrijke eilandjes waar ik als zuigeling
naar keek, je gestage muziek aanhorend
die mijn gedachten vormde tot kindse zachtheid,
als voorproef voor mij en de gejaagde mens,
een vermoeden van de rust die Natuur
ademt tussen de heuvels en de boomgaarden.
Eenmaal zij het gebergte had verlaten
en op haar vloeiende golf de schaduw ontving
van torens, restend als verbrokkelde ruïnes
van feodale macht, gleed helderblauw
de rivier langs de rand van ons terras;
verlokkende speelgezel, zo innig bemind.
Ach, hoe vaak maakte ik als kind van vijf
in een kleine molen, vrij van haar stroom,
van een zomerdag één lang bad,
zonnebadend, duikend en weer zonnend,
keer op keer, de hele zomerdag,
of rende door zandvlakten en bebloemde bosjes
van geel kruiskruid; of stond ik, toen rotsen en heuvels,
bossen en Skiddaws verre hoogten glansden
als diep koper, alleen onder de hemel,
alsof ik, geboren op indiaanse vlakten,
mijn moeders hut was ontvlucht om naakt
te stoeien als een bandeloze wilde
in de neerstortende onweersbuien.
Zalig was de groeitijd van mijn ziel,
zowel gevoed door schoonheid als door angst;
Bijzonder bevoordeeld door mijn geboorteplaats,
niet in het minst door die geliefde vallei
waarnaar we spoedig migreerden en waar we vrijelijk
ons speelveld verruimden. Voor ik tien jaar bereikte,
en op de berghellingen de vorst en adem
van de ijzige wind de laatste herfstkrokus
had gebroken, was het mijn plezier
om met wildklemmen hangend over mijn schouder
naar heldere hoogten te klimmen waar houtsnippen renden
op 't gladde groene gras. De halve nacht
ijlde ik onrustig zoekend van strik
naar strik, — de maan en de sterren schijnend
boven mijn hoofd. Ik was alleen; het leek
dat ik de vrede verstoorde tussen hen.
Soms, tijdens zo'n nachtelijke omzwerving,
gebeurde het dat een sterk verlangen
mijn redelijk verstand overmeesterde,
en de vogel die een ander had gevangen
mijn prooi werd, en eens de daad volbracht, hoorde ik
tussen de eenzame heuvels zacht gehijg
dat me achtervolgde, en geluiden
van niet waar te nemen beweging, stappen
zo zacht als het gras dat ze betraden.
Vaak, als de gecultiveerde vallei
werd opgewarmd door de lente, trokken wij,
plunderaars, naar waar de moeder-vogel
haar nest in d' hoogten had gebouwd; hoe schandelijk
ook mijn doel, 't was niet onedel. O!
Toen 'k hing boven het ravennest, het gras
omklemmend en steunend op een smalle scheur
van de gladde rots, in wankel houvast,
bijna (zo leek het) slechts door rugwind gesteund,
mijn schouders tegen de naakte rots gedrukt;
O, toen ik op die richel stond, alleen,
hoe vreemd klonk toen de luide droge wind
in mijn oor! De lucht was toen geen lucht
van deze aarde — hoe snel bewogen de wolken!
Hoewel we stof zijn, groeit d' onsterfelijke geest
als harmonie in muziek; daar werkt
een duister ondoorgrondelijk vakmanschap
dat tegenstrijdige elementen verzoent
tot één gemeenschap. Hoe wonderlijk dat alle
verschrikkingen, pijnen en vroegere ellende,
spijt, ergernis en vermoeidheid samengesmolten
in mijn geest ooit voor een deel, voor een
noodzakelijk deel, hebben bijgedragen
aan het sereen bestaan dat 't mijne is
als ik mezelf waardig ben! Lofwaardig doel!
Lof voor Natuur en haar ingezette middelen,
zij het haar onverschrokken visites, of mij
wekkend met zachte onrust, als pijnloos licht
dat vredige wolken openbreekt, of naargelang
haar doel gebruikmaakt van hardere tussenkomsten,
van ingrepen die duidelijk voelbaar zijn.
Eens, op een zomeravond, door haar geleid,
vond ik een sloepje, geketend aan een wilg
in een grot, haar gewone thuis.
Ik maakte het los en duwde het van de kant
terwijl ik instapte. Het was een steelse daad
van onrustig plezier; niet zonder de stem
van bergecho's vorderde mijn sloepje,
aan weerszij kleine cirkels achterlatend
die in het maanlicht doelloos glinsterden
tot ze in één spoor van sprankelend licht
met elkaar versmolten. Toen, zoals 't past
bij iemand die trots en vaardig roeit, fixeerde
ik mijn blik op de ruige top
van de heuvel als grens van de horizon –
daarachter niets dan sterren en grijze lucht.
Zij was een elfensloep; wellustig doopte ik
de riemen in het stille meer, en,
terwijl ik me verhief bij elke slag
gleed zij door het water als een zwaan;
Toen plots, van achter die rotsige steilte, tot dan
de verste horizon, een klif oprees,
enorm en zwart, en zijn hoofd rechtte
als door een Wil gedreven. Ik sloeg en sloeg
de riemen neer, maar zag de grimmige gestalte,
steeds hoger uittorenend tussen mij
en de sterren, traag en doelbewust
achter me aan gaan als een levend ding.
Met trillende riemen keerde ik de boot,
steels door het stille water sluipend
naar de schuilplaats van de wilgengrot.
Daar, op haar ligplaats, liet ik haar achter
en trok huiswaarts door de weiden, mijn hoofd
vol ernstige en drukkende gedachten.
Nog lang nadat ik dit schouwspel had gezien
werd mijn brein bevangen door een vaag
idee van onbekende manieren van zijn.
In mijn gedachten was er een duisternis -
noem het eenzaamheid, verlaten leegheid -
zonder vertrouwde vormen van objecten,
noch afbeeldingen van bomen, zee of lucht,
geen kleuren van groene velden, maar met vormen,
enorm en machtig, niet levend zoals mensen
leven, die overdag langzaam dwaalden
door mijn hoofd en 's nachts mijn dromen verstoorden.
Wijsheid en geest van het universum!
Gij Ziel die eeuwigheid van denken zijt,
die vormen en beelden een adem schenkt, beweging
die eeuwigdurend is; 't Was niet vergeefs
dat Gij bij dag of sterrenlicht, vanaf
de eerste kindse dageraad in mij
de passies die onze menselijke ziel vormen
hebt verstrengeld, niet met gemene werken
van de mens, maar met 't hoogste, bestendige —
met leven en natuur, zo de elementen
van voelen en denken zuiverend, en daardoor
pijn zowel als vrees heiligend
tot we de grootsheid erkennen in het kloppen
van ons eigen hart. En deze verbondenheid
werd me niet met afgemeten minzaamheid
geschonken. Op novemberdagen, toen mist
dalend naar de vallei 't verlaten tafereel
nog eenzamer maakte, ging ik 's middags door bossen
en tussen de rust van zomernachten naar huis,
langs de rand van het trillende meer
en onder de schaduw van de dreigende heuvels,
in eenzaamheid en innige verbondenheid
die dag en nacht de mijne was in velden
en langs het water, de hele zomer lang.
En in het vriesseizoen, toen de zon
na ondergang nog mijlen zichtbaar bleef,
gloeiden de ramen van 't huisje in 't schemerlicht;
'k Gaf aan hun oproep geen gehoor: Geluk
was toen ons aller deel — voor mij een tijd
van vervoering! Helder en luid sloeg
de klok van 't dorp zesmaal — ik keerde me om,
trots jubelend als een onvermoeibaar paard
dat niets geeft om zijn stal. Geschoeid met staal
sisten we over 't gladde ijs, bondgenoten
in ons spel, de jacht en 't plezier nabootsend
van 't woud — het schallen van de hoorn, 't sonoor
eendrachtig blaffen der meute, de haas opjagend.
Zo snelden we door duisternis en kou,
niet één stem ging verloren; ons lawaai
weergalmde in de diepten
De bladloze bomen en elke ijzige rots
rinkelden als ijzer wijl verre heuvels
in het tumult een niet onopgemerkt
vreemd geluid stuurden van melancholie,
terwijl de sterren oostwaarts helder fonkelden
d' oranje avondhemel in 't westen afstierf.
Niet zelden trok ik me terug uit dit tumult
naar de stilte van een eenzame baai,
of schoot tijdens het spel zijdelings weg,
om over de ijsvlakte de spiegeling van een ster
na te jagen, glimmend op haar vluchtpad
voor me, en vaak, wanneer we ons overgaven
aan de wind, en aan weerszijden
de schaduw van de oevers zich op ons stortte
doorheen de duisternis, draaide ik rondjes,
de snelle draad van de beweging spinnend
tot ik plots stopte, leunend op mijn hielen;
dan nog bleven de eenzame kliffen tollen
om mij heen— alsof de aarde haar dagronde
in één zichtbaar momentum had volbracht!
Ze volgden me in een lange, plechtige sleep,
zwak en uitgeput, ik stond daar waakzaam
Tot alles verstilde als in een droomloze slaap.
Aanwezigheden der natuur in lucht
en op de aarde! Gij visioenen der heuvels!
En Zielen van eenzame plaatsen! Durf ik denken
dat uw streven zo bescheiden was
mij al die jaren met uw vertoon te achtervolgen
bij mijn kinderspel in grotten en bomen,
in wouden, op heuvels, om mij in alle vormen
het wezen van gevaar of van verlangen
in te prenten? Dat Gij de hele aarde
een universum van triomf en plezier
hebt gemaakt, met hoop en vrees, werkend
als een zee?
Het ware ijdele moeite
om dit thema verder uit te werken
tot in detail voor elk spel en oefening
waartoe het jaar ons noodde in zijn getijden.
We waren een roerige troep! De zon in de hemel
aanschouwde geen mooier valleien dan die van ons,
noch zag zij een gelukkiger en vrolijker bende,
of rijker, de grond waardig die zij betraden.
Zonder moeite haal ik de beelden terug
van herfstwouden en hazelaarprieeltjes
beladen met melkwitte trossen; de vishengel —
't ware symbool van dwaze hoop — wiens sterke
en onbestrafte bekoring ons verder leidde
langs rotsen en poelen uit het gezicht van sterren,
de hele zomer, naar verlaten watervallen,
verborgen tussen de kronkels van bergbeken.
—Onuitwisbare herinnering!
Mijn hart voelt bijna 't zelfde als toen die dag
vanop een zonnige heuvel mijn vlieger hoog
klom in de wollige wolken, heftig trekkend
aan zijn touw in zijn onstuimige vlucht;
Of, op winderige dagen uitgezonden
boven het weiland, zijn borst in de wind,
werd weggeslingerd, verworpen door de storm.
Jullie, nederige huisjes waar wij verbleven,
ook jullie invloed heb ik ondergaan;
Hoe kan ik jullie schoonheid ooit vergeten,
hoe jullie daar stonden tussen de lieflijke velden?
Of kan ik hier en nu ooit vergeten
met welk eenvoudig en vriendelijk gelaat
jullie ons van alle gemakken voorzagen?
Toch hadden jullie ook eigen genot en vreugde.
Gretig en onvermoeibaar waren wij
in ons huiselijk vermaak 's avonds
bij 't warme turfvuur, waar we met griffel
onze lei in vierkante hokjes verdeelden
en volkrabbelden met kruisjes en cijfers,
hoofd tegen hoofd plannend en puzzelend,
in felle woorden, hier beter niet vernoemd.
Of rond de naakte tafel van sneeuwwitte spar,
kers of esdoorn, dicht bij elkaar gezeten
en naar de strijd, mus of whist, een leger
voerend van soldaten van dik karton,
niet verwaarloosd en ondankbaar verworpen
als naar gewoonte na 't leveren van hun dienst,
maar gekoesterd in menige lange campagne.
Een ongeregelde troep was het, waarvan
er heel wat van functie veranderd waren; sommigen,
gewone kaarten, hoger dan hun geboorterecht
door 't lot geroepen, vertegenwoordigden
figuren van verdwenen potentaten.
O, hoe weerklonk de echo van hun val!
Ironische ruiten, — klaveren, harten, ruiten,
schoppen, wat een zielig verwant gezelschap!
Geschikte stof was het voor jongensgeesten,
die zwarte ridders, met spot uitdagend neergesmeten
als Vulcanus uit de hemel: de aas
als hoogste, een maan in haar eclips; koninginnen,
glimmend in hun laatste luister; monarchen,
nors over het onrecht ondergaan
door koninklijke gezichten. Ondertussen
viel daarbuiten onophoudelijk regen,
of woedde de vorst met gretig scherpe tanden;
En, vaak ons vurig spel onderbrekend,
kwam, vanonder 't bevroren meer van Esthwaite,
lucht vrij die zich een uitweg vocht
en de weilanden en heuvels opschrikte
met een langdurig geschreeuw, als van wolven
huilend in troepen langs de Botnische Golf.
Zo nauwgezet heb ik onderzocht
hoe de Natuur door uiterlijke passie
eerst met sublieme vormen mijn geest bevolkte
en deed beminnen, dat ik niet kan verzwijgen
dat ik ook ander vermaak en vreugde had
van subtieler oorsprong; hoe ik vaak
zelfs in die woelige periode,
die zuivere, geheiligde beroering van de rede
heb gevoeld, die in haar eenvoud de charme
van het intellect leek te bezitten,
dat kalme genot dat, zo ik me niet vergis,
ons nieuwe wezen afstemt op de dingen
die al bestaan, en in de dageraad
van ons zijn de band vormt tussen
wat het leven en de vreugde verenigt.
Ja, 'k herinner me wanneer de veranderlijke aarde
en tweemaal vijf zomers mijn geest bedrukten
met de gezichten van 't vloeiend jaar; Reeds toen
had ik met schoonheid zo oud als de schepping,
onbewust gemeenschap, met puur zingenot
drinkend van de meanderende zilveren kransen
van mist, of van de uitgestrekte vlakte
van wateren gekleurd door dreigende wolken.
Zanden van Westmoreland, kreken en baaien
van Cumbria's rotsige grens, zij kunnen vertellen
hoe de zee zijn avondschaduw afwierp,
en de herdershut op verre heuvels
melding gaf van de rijzende maan;
Hoe ik, nog onbekend met deze magie,
geen herinnering aan dit tafereel
verbinden kon met een verwant gezicht,
en mij geen bijzonder gevoel van stilte
of vrede bracht. Nochtans bleef ik daar staan,
terwijl mijn blik over het glinsterend water
vele mijlen aflegde, nieuwe sensaties
foeragerend in elk stukje lichtveld,
als een bij tussen de bloemen doet.
Zo overkwam het me vaak dat midden die vlagen
van vulgaire vreugde, die kindse bezigheden
in elk seizoen begeleiden, midden
die gelukzaligheid die als een storm
door 't bloed raast en dan vergeten wordt,
ik toen reeds, als de glimp van een schild,
een schittering voelde — de aarde en 't simpele gezicht
der natuur toonden me het onvergetelijke;
en soms, 't is waar, door toevallige botsingen
en vreemde ongevallen (zoals ontmoetingen,
slecht gematcht door kwaadaardige feeën),
maar toch niet vruchteloos omdat ze vreugdevol
indruk maakten met gestaltes: verschijningen,
hoewel nog levenloos toen, gedoemd te slapen
tot rijpere seizoenen hen ontboden
ter bevruchting en verheffing van de geest.
— En als die vulgaire vreugde door eigen zwaarte
uit de herinnering verdween, dan nog
bleef elk schouwspel, getuige van die vreugde,
in zijn wezenlijke vorm afgebeeld
in 't brein en dagelijks zichtbaar voor het oog;
Op die manier door sensaties van angst,
plezier en herhaald geluk, zo vaak
herhaald, en de kracht van donkere gevoelens,
representatief voor wat reeds lang
vergeten is, werden diezelfde taferelen,
zo helder, mooi en majestueus gebleven
ondanks 't verstrijken van de tijd, me dierbaar,
en werden al hun vormen en wisselende kleuren
met onzichtbare ketens vastgehecht
aan de affecties.
Mijn verhaal liet ik vroeg beginnen
—zonder misleid te worden, vermoed ik,
door een gebrek aan liefde voor die dagen
die nu verstoten zijn door het geheugen —
nog voor de adem van de lente mijn sneeuwklokjes
had geplant tussen de wintersneeuw;
Heb niet de indruk, o Vriend! zo snel genegen
tot sympathie, dat ik een saai verhaal
te enthousiast en zwak verteld verlengde!
Het was mijn enig streven uit het verleden
verkwikkende gedachten uit vroeger jaren
te putten; om voor mijn geest het wankele evenwicht
te zoeken, en met plezier op afkeuring te stoten
omdat dit me als rijpe man zou aansporen
tot eerzaam werk. Echter, mocht deze hoop
ijdel blijken, en ik hiermee mezelf
niet leer kennen, noch erin slaag
u inzicht te geven in het hart van hem
die u bemint, moet ik dan uw oordeel
vrezen omdat mijn lied met tegenzin
die herinnerde uren wil opgeven, uren
met de charme van visionaire dingen,
die lieflijke vormen en sensaties, ons terugwerpend
in ons leven, alsof de verre kindertijd
een tafereel is waarop de zon nu schijnt?
Eén doel heb ik tenminste bereikt: mijn geest
is weer bezield, en als deze gunstige stemming
me niet verlaat, dan vertel ik 't verhaal
van mijn leven in latere jaren. De weg
zie ik duidelijk voor me liggen: het thema
is eenduidig en omlijnd, en daarom
kies ik hiervoor in plaats van te werken
aan een weidser en gevarieerder onderwerp
waarin ik me ongelukkig zou verliezen;
En ik koester vooral de hoop dat u
dit werk verwelkomt, mijn gewaardeerde vriend!
Ga verder met The Prelude Book II
Maak jouw eigen website met JouwWeb